Savaş Sanatı (Sunzı Dedi Ki)

Savaş Sanatı (Sunzı Dedi Ki)  兵法 (孙子曰)

Savaş uyumu bulmaktır.

Ön Konuşma

Sunzı, savaşın ne kadar ciddi bir mesele olduğunu vurgulayarak söze başlar. Yaşamsal önemini vurgular. Hemen ardından savaş gibi çok önemli bir belanın kati suretle önceden enine boyuna irdelenmesini öğütler. Savaşın beş çekirdek unsurunu ortaya koyar. Öyle ki savaşacak önderlik bu öğütleri tutarsa galip, tutmazsa malup olacaktır.
Beş unsuru bu kadar önemli yapan nedir? 
 
Tao (Yol), Asya toplumlarında derin yer tutar. Yin ve Yang karşıt kutuplarının karşılıklı ilişkileriyle anlatır, her türden varlığı. Oluşumları, sezgi ve algıları, görünebilen ve görünmeyen etkenleri Yin ve Yang karşıt kutuplarının sürekli devinen, değişen ve dönüşen döngüsel ilkeleriyle aktarır. “Savaş” sözcüğü Sunzı'nın içinde yer aldığı toplum için askeri bir mesele olmasının ötesinde yaşamın, varlığın hatta hiçliğin devinimlerinin olağan halleridir. Bu yüzden savaş; bütüne zarar veren, yolun akışını tıkayan, yıkıma yol açan her türlü Yol'dan uzaklaşma halleridir. Barış; bütünü koruyarak üreten, değiştiren ve dönüştüren Yol'a girme halidir. 
 
Sunzı'nın savaşta yıkımla gelen zaferin, zafer olamayacağı tespitinin ardında yatan, öz mesele de budur. Bu zafer uzun ömürlü olmayacaktır. Bütün planlar etraflıca her türlü ayrıntısıyla hesap edilmelidir. Tekrar tekrar hesap edilmelidir. Zaten “yenilmişsen yeterince hesap yapmamışsındır” der. Buna karşın planlar uygulanırken kesin ve kararlı olmalıdır. Bu bazan acımasız görünebilir. Tao'da yargısal kavramların yeri yoktur. Bir durum iyi, diğer durum kötü olarak değil; zorlayan ve kolaylaştıran olarak görülür. Benzer biçimde savaş kötü, barış iyidir şeklinde de bakılmaz. Akışın içinde zor ve kolay birbiri için gereklidir. Her türlü karşıt birbiri için gereklidir. Akışın yolu böyledir. 
 
Kongzı ( 孔子 )(Konfüçyüs) yorumlarında “Tao” bilgisi, Laozı'ya (老子) göre ahlakçı veya yargılayıcı yaklaşımlarla ele alındığı bilinir. Öte yandan Laozı'nın “Yol ve Erdem” yazılarında yargılar yer bulmaz. “Uyum” ve “Yıkım” birbirinden üstün değildir. Bu sayede değişimler ve dönüşümler birbirini takip eder ve durmaksızın gider. Yol, böyledir. Sunzı da Tao ilkelerine hakim bir bilge olarak “Savaş Sanatı” görüşlerine bolca serpmiştir. Laozı, Kongzı ve Sunzı, Çin kadim bilimlerinin çok bilinen isimlerindendir ve her biri kendi başına bir okyanustur. Sunzı'yı daha derinlemesine kavrayabilmek diğer okyanuslarda da seyyahlık etmeyi ister. Yijing bu okyanuslara okyanusluk eden, neredeyse tüm doğu bilimlerinde kaynak gösterilen başka bir katmanda büyük okyanustur. Asya toplumlarının yaşamlarında, gelenek ve göreneklerinde, yaşamı algılama ve mücadele yöntemlerinde bu okyanusun yağmurlarıyla sulandığını gösteren doğurgan tohumlar buluruz. 

"Doğu bilimleri" diyeceğimiz bu yazılar bazan ülkemizde hala "doğu dinleri" olarak sunulmaktadır. Doğu dinleri olarak algılanmasındaki en büyük sebep, bu yazıları çeviren Avrupalı gezgin araştırmacıların, Asya'da Hiristiyanlığı yaymak için görevlendirilmiş din insanları olmalarından kaynaklanmaktadır. Bu din insanlarının, Tao'yu bir çeşit "yaratan", "tanrı" olarak çevirmeyi tercih etmeleri yanlışı, günümüze taşınmıştır. Tao'yu "tanrı" olarak yansıtınca bu bilgilere de "dini bilgi" olarak bakan algı kuşatması yapılmıştır. Ülkemizde de çeviriler batı dillerinden yapıldığı için aynı yanlış devam ettirilmiştir. Ancak, bugün bu yanlışın farkında olanlar yavaş yavaş akademik çevrede çoğalıyor. Zaten, Tao okumaya başladığınızda daha ilk bilgilerin "yaratıcılı, tanrılı dünya" algısıyla uzaktan yakından ilgisi olmadığını fark edersiniz. Tao, bizim kültürümüzde "Yol" ile rahatlıkla karşılanır.

Kaxumabuk yayınları şunu esas kabul eder: "Tao", doğu bilimlerine, bilgeliğine yol gösteren temeli oluşturur. Tıptan, tarıma, teknolojiden, uzaya kadar her türlü bilgi için yol gösterici olmaktadır. İnsanlığı katman katman yükseklere tırmandıran önemli buluşlarda bu bilgiler yer alır. Binlerce binlerce yıldır Tao'da tartışılan konuların daha  yüzyıldır atomaltı fiziğinde tartışıldığını buna karşın henüz yaygın kesimce tam anlaşılmadığını görmek hazin değil mi? Oysa bu bilgiler dünyanın doğusu için yabancı bilgiler bile değil. Bu elbette üstünlük karşılaştırması olamaz. Batı bilimde iddialı ise doğunun bilgeliğinden uzak duramaz ve dışlayamaz. Savaş Sanatı (Bingfa) da böyle kadim bir bilgeliğin ürünüdür. 

A. Devrim Karaca

Bölüm 1: Başlangıç Hesapları 始計 Shiji

Sunzı dedi ki:

1 -
Savaş, halk için çok ciddi bir meseledir.

2 -
Ölüm kalım yeridir. Varlığı sürdürme yada yok olma yoludur. Mutlaka hassasiyetle irdelenmelidir. 
 
3 -
Bundan hareket ederek şu beş unsuru atraflıca gözden geçir, hesaplar yaparak karşılaştır, hal ve koşulları ortaya ser.

Türkçeye aktaran: Aşkın Devrim KARACA, 21 Mart 2014

devamı için şu dosyayı indirin: (gelecek)

Çeviri Hakkında: İngilice ve Almanca da çıkan çok sayıda kaynak birbirinin çevirisi şeklinde olup kimi çeviriler de Çince özgün yazılara serbest yorum yapma seviyesinde olduğu görünüyor. Bu yüzden Çince özgün yazıların kullandığı kelimeler temel alınarak diğer batı dillerindeki çevirilerden de faydalanılarak çevirmeyi yürütüyoruz. Neredeyse bulduğumuz tüm kaynakları karşılaştırmalı inceleyerek bu çeviriyi yıllar sonra hazırlama kararı aldık. Türkçede yapılmış ve yayınlanmış çevirilerin tek kaynağa dayanması bizi böyle bir çalışmaya kışkırttı. Umuyoruz ki hoşunuza gider, suyunuzu çalkalar. Su, Tao'da biçimsizliği ve akmaya olan meyili ile hep övülür.