İnanna ve Dumuzi Flörtü- Yazılı İnsanlık Tarihinin İlk Flörtü

İnanna ve Dumuzi Flörtü

Ön Açıklama: İnanna ve Temmuz'un (Dumuzi) birbirini ayartmasını anlatan bu şiirsel kadim öykünün ingilizce aslında kral, kraliçe, tanrı, kutsal tapınak, kutsal kolye vs. gibi günümüzün politik ve dinsel inançlarını yansıtmaya çalışan özellikle kapitalist dünya görüşünün son derece tehlikeli ve yanıltıcı terimlerine baş vurulmuş olduğu görülüyor. Sümerce asıllarına biz ulaşamadığımız ve Sümerce öğrenmediğimiz sürece, bu araştırmayı yapanların dünya görüşlerine veya inançlarına mahkum kalmaya mecburuz. Ancak, benim yapmaya çalıştığım gibi çeviri yaparkan duyargalarınızı açık tutup kadim yazıları bu tip kavramlardan ayıklayabilir, sadeleştirebilirsiniz. Ne kadar saygın olurlarsa olsunlar, sözlüklerin bile taraflı olabileceğini unutmayınız.

Doğu öğretileri üzerine sık sık kendim için çeviri yapıyorum. Çin kadim öğretilerinden (bunlar temelleri Grek felsefesinden çok farklı bilimdir özünde) Tao üzerine İngilizce ve Almanca çevirilerde sık sık "Tao" nun bir çeşit "Tanrı" olarak çevrildiğini görüyorum. Oysa "Tao" bizim topraklarımızda da özellikle Alevi'lerce de kullanılan "Yol" kavramıdır. Başlı başına derin bir öğretidir. Bu öğretilerde kainat yaratılmış bir şey değildir. Yaratan kavramı da görülmez. Konuyla ilgili kitaplardan (Britanica-Mesopotamia: The World's Earliest Civilization) anlaşılıyor ki, M.Ö.3000 ve öncesi dönemlerde Mezopotomya halkları "doğal güçleri" bugün anlatıldığı gibi "tanrı" olarak ele almıyorlardı. Bu kadim uygarlıkların özellikle ilk dönemlerinde "Tanrı" kavramının aslında olmadığını, komünal yaşayan toplumlar olduğunu, batı çevirilerinde "kutsal tapınak" denilen yerin aslında yine bizde günümüzde bile hala Alevilerce uygulanan Cem (Toplanmak) gibi bir çeşit meclis olduğunu, bu yerin tapınmayla alakasının olmadığını, gündelik işlerin yönetildiği bir kurul olduğunu, Prof. Gönül Alpay Tekin'in anlattıklarından çıkarabiliyoruz. 

Bu gerekçelerle, bu çeviri ne tanrısal, ne dinsel ne de ahlaki terimler içerir. Onun yerine yüce kadın, bereketli dişi vs. gibi terimler kullanmayı tercih ettim. Tarım terimleri için, Orta Anadolu'nun çiftçilik terimlerini kullanmaya çalıştım. Şimdi, son derece erotik diliyle doğada döllenmeyi, değişimi, dönüşümü kendine has masalsı diliyle aktaran bu kadim yazılı ilk cilveleşmeye göz atın bakalım, nasıl bulacaksınız. Dillerine bir bakın, hele. Bu öykü bir çok çeviride "Dumuzi ve İnanna'nın Düğünü" yada "Evliliği" gibi aktarılmış. Düğün ve evlilik kavramlarını böylesi bir metin için çok saçma buluyoruz.

Aşkın Devrim KARACA, 16 Nisan 2015

İnanna ve Dumuzi'nin Cilveleşmesi

Utu          : Güneş'i temsil ediyor. Eril. İnanna ile kardeşler.

İnanna     : Aşkı, bereketi ve savaşı temsil ediyor. Dişil.

Dumuzi   : Temmuz, çoban, ekim ve hasatın bereketi, canlı doğanın devamında etken. Eril.

Ningal     : İnanna ondan doğdu. Ay'ı temsil ediyor. Dişil.

Ninşubur : Gün doğuşunun habercisi. İnanna'ya eşlik eder. Bazen eril bazen dişil ele alınmış.

Küçük Sözlük:
 
Eğirmek: Kirman (iğ) gibi bir ahşap aletle lifli malzemelerin iplik haline getirilmesidir. 
Herg etmek: Toprağı alt üst edecek şekilde sürmek. 
Tınaz: Harman yerindeki ekin yığını 

Utu, İnanna'ya şunları söyledi:

Körpe kadın, dolgun keten danesi güzel olur.

İnanna, tahıl daneleri ışıl ışıl sabanın izinde.

Onu çapalayacağım, sana vereceğim.

Biraz keten bezi, ufak veya büyük, hep ihtiyaçtır.

İnanna, sana getireceğim onu.

İnanna:

Kardeşim, hadi keteni getirdin,

Kim tarayacak onu, peki bana?

Utu:

Kardeşim, sana tarayıp da getireceğim.

İnanna:

Utu, hadi tarayıp getirdin,

Kim eğirecek onu, peki bana?

Utu:

İnanna, sana eğirip de getireceğim.

İnanna:

Kardeşim, hadi eğirip getirdin,

Kim yumaklayacak onu, peki bana?

Utu:

Kardeşim, sana yumaklayıp da getireceğim.

İnanna:

Utu, hadi yumaklayıp getirdin,

Kim dokuyacak onu, peki bana?

Utu:

Kardeşim, sana dokuyup da getireceğim.

İnanna:

Utu, hadi dokuyup da getirdin,

Kim ağartacak onu, peki bana?

Utu:

İnanna, sana ağartıp da getireceğim.

İnanna:

Kardeşim, ağartılmış çarşafı getirince,

Kim yatacak benimle, pekiyi?

Utu, kim yatacak benimle?

Utu:

Kardeşim, erkeğin yatacak seninle.

O, doğurgan bir rahimden doğdu.

O, kutlu bir birleşmeden üredi.

Dumuzi, çobandır, o yatacak seninle.

İnanna:

Hayır, kardeşim!

Çiftçidir, yüreğimdeki erkek odur.

Ekinleri tınaz eden.

Ambarlarımı düzenli dolduran.

Utu:

Kardeşim, çobanla eş ol.

Niçin isteksizsin?

Kaymağı iyidir, sütü iyidir.

Neye dokunsa ışıldar parlar.

İnanna, Dumuzi'yle eş ol.

Kantaşından bereket gerdanlığıyla süslenen, sen,

Niçin isteksizsin?

Dumuzi, kaymağını paylaşacak seninle.

Sen ki yolun, o yüce erkeği gözetmektir,

Niçin isteksizsin?

İnanna:

Çoban mı? Yatmam Çobanla.

Üstü başı kaba, yünü sert.

Ben, çiftçiyle yatacağım.

Çiftçi, giysilerim için keten üretir.

Çiftçi, masam için arpa üretir.

Dumuzi:

Ne diye çiftçiden bahsediyorsun?

Ne diye ondan bahsediyorsun?

O, sana kara un veriyorsa,

Ben sana, kara yün veririm.

O, sana ak un veriyorsa,

Ben sana, ak yün veririm.

O, sana arpasuyu veriyorsa,

Ben sana tatlı süt veririm.

O, sana ekmek veriyorsa,

Ben sana, bal peynir veririm.

Ben artakalan kaymağımı çiftçiye veririm.

Ben artakalan sütümü çiftçiye veririm.

Ne diye çiftçiden söz ediyorsun?

Benden fazla neyi var onun?

İnanna:

Behey Çoban, anam Ningal olmasa savrulacaktın.

Ebem Ningikuga olmasa bozkırda sürtecektin.

Babam Nanna olmasa, çatın olamazdı,

Kardeşim Utu olmasa...

Dumuzi:

İnanna, kavga çıkarma şimdi!

Babam Enki, baban Nanna kadar cömerttir.

Anam Sirtur, anan Ningal kadar cömerttir.

Bacım Geştinanna, seninki kadar cömerttir.

Ey yüce kadın, hadi gel, bunlardan konuşalım!

Anlatıcı: Onların konuştukları arzunun sözcükleriymiş. Tutuştukları kavga ise aşıkların birbirini arzulamasına dönüşmüş. Çoban o yüce kutlu yere kaymakla gitmiş. Dumuzi, o yüce yere sütle gitmiş. Kapısına varınca, bağırmış:

Dumuzi:

Aç kapıyı kadınım, aç kapıyı!

Anlatıcı: İnanna, koşarak Ningal'a gitmiş, kendini doğurana. Ningal, kızına şu öğütleri vermiş:

Ningal:

Yavrum, bu genç erkek artık baban olacak.

Kızım, bu genç erkek artık anan olacak.

O, seni baban gibi şenlendirecek,

O, sana anan gibi özenle bakacak.

Aç kapıyı kızım, aç kapıyı!

Anlatıcı: İnanna anasının öğütlerine uydu. Yundu, hoşluk veren kokulu yağlar süründü. Beyaz elbisesiyle sardı bedenini. Neyi varsa hazır etti. Lacicert taşından gerdanlığı taktı boynuna. Mührünü eline aldı. Dumuzi sabırsızlıkla beklemişti. İnanna kapıyı açtı ona. Işıldıyordu İnanna Dumuzi'nin karşısında. Dumuzi ona sevinçle baktı. Boynuna sarıldı. Öptü onu.

 

İnanna:

Sana anlattıklarımdan aşıklar türkü yaksın.

Sana anlattıklarım kulaktan ağza geçsin,

yaşlısından gencine dolansın:

Rahmim, bolluk ırmağı,

Göğün teknesi,

Arzuyla dolup taşıyor hilal ay gibi

Sürülmemiş tarlalarım ekilmeden duruyor, öylece.

Ya beni, İnanna,

Kim herg edecek rahmimi?

Kim herg edecek tepelerimi?

Kim herg edecek sulak arazilerimi?

Ya beni, genç kadın,

Kim herg edecek rahmimi?

Kim koşacak öküzü oraya?

Kim herg edecek rahmimi?

Dumuzi:

Ey yüce kadın, yüce erkek herg edecek rahmini.

Ben, yüce erkek Dumuzi, herg edeceğim senin döl yatağını.

İnanna:

Öyleyse herg et rahmimi, yüreğimin erkeği.

Herg et döl yatağımı.

Anlatıcı: Yüce erkeğin kucağında bir dağ selvisi yükseldi. Fidanlar yetişti yanı başlarında. Ekinler serpilip gelişti yanlarında. Bahçeler çoğaldı bollukla.

İnanna türküsünü çığırdı:

O tomurcuklandırdı, o yetiştirdi.

O suyun kenarına ekilmiş maruldur.

O döl yatağımın en sevdiği.

Düzlüklerdeki bolluk bahçem.

Saban izinde boy veren arpam.

Tepesine kadar meyveyle dolu elma ağacım.

O suyun kenarına ekilmiş maruldur.

Balcı erkeğim, balcı erkeğim tatlandırır beni hep.

Erkeğim, yüce güçlerin balcısı.

Odur rahmimin en sevdiği.

Eli baldır, ayağı baldır.

Tatlandırır beni hep.

Göbeğimin ateşli coşkulu okşayıcısı.

Yumuşak kalçalarımın okşayıcısı.

Döl yatağımın en sevdiği kişi.

O suyun kenarına ekilmiş maruldur.

Dumuzi türküsünü çığırdı:

Kadınım, memelerin senin tarlandır.

İnanna, memelerin senin tarlandır.

Uçsuz bucaksız tarlalarında fidanlar fışkırıyor

Uçsuz bucaksız tarlalarında ekinler fışkırıyor

Yükseklerden sular akıyor senin hizmetine

Yükseklerden ekmek akıyor senin hizmetine

Akıt onu benim için, İnanna,

İçeçeğim sunduğun her şeyi.

İnanna türküsünü çığırdı:

Sütünü tatlı ve koyu yap, erkeğim.

Çobanım, içeceğim taze sütünden

Vahşi boğa Dumuzi, sütün tatlı ve koyu olsun.

Taze sütünden içeceğim.

Keçilerin sütü benim ağılımda sağılsın

Bereketli yayığım bal peynirlerle dolsun.

Yüce Dumuzi, senin taze sütünden içeceğim.

Eşim benim, ağılımı koruyacağım senin için.

Gözleyeceğim yaşam diyarını, ambarlarını, senin.

Titreşerek ışıldıyor, Sümer'e neşe veren yer.

Ülkelerin geleceğini belirleyen diyar.

Halkların yaşam soluğu olan diyar.

Ben, bu diyarın kutlu kadını, gözetleyeceğim senin yurdunu.

Dumuzi:

Kardeşim, seninle giderdim benim bahçeye

İnanna, seninle giderdim benim bahçeye

Seninle giderdim benim meyve bahçesine

Seninle giderdim benim elma ağacına

Orada, tatlı, bala bulanmış tohumlar ekerdim.

İnanna:

O beni bahçesine götürdü.

Kardeşim, Dumuzi, beni bahçesine götürdü.

Onunla dikili ağaçların arasında dolaştık.

Onunla devrilmiş ağaçların arasında dineldik.

Elma ağacının yanında dizimin üstüne çöktüm

Kardeşimin türküsüyle gelişinden önce,

Kavak yapraklarının arasından beni öne çıkaran

İkindi sıcağında bana gelen,

Erkeğim Dumuzi'den önce,

Dölyatağımdan fidanlar fışkırttım

Fidanlar diktim ondan önce

Fidanlar fışkırttım ondan önce

Ekinler diktim ondan önce

Ekinler fışkırttım ondan önce

Ekinler fışkırttım dölyatağımdan

İnanna türküsünü çığırdı:

Dün gece ben, yüce kadın, ışıldarken

Dün gece ben, göğün yüce kadını, ışıldarken

Işıldayıp dans ederken

Gelen gecede övgü şarkıları söylerken

O benimle buluştu, benimle buluştu

Erkeğim Dumuzi benimle buluştu

Elini elime doladı

Boynunu boynuma

Bereketlim hazır, bolluklar rahmi için

Erkeğim Dumuzi hazır, bolluğun rahmi için

Tarlasındaki fidanlar ve otlar erginleşmiş

Ah dolup taşan Dumuzi hazzımın kaynağı.

Anlatıcı: Çağırdı, çağırdı, yatağa çağırdı! Yüreklere neşe katan yatağa çağırdı, rahmi tatlandıran yatağa çağırdı, yüce erlik yatağına çağırdı, yüce dişilik yatağına çağırdı.

İnanna:

Yüreklere neşe saçan yatak hazırlansın!

Rahmi tatlandıran yatak hazırlansın!

Yüce erlik yatağı hazırlansın!

Yüce dişilik yatağı hazırlansın!

Yüceliğin yatağı hazırlansın!

Anlatıcı: İnanna çarşafı serdi yatağa. Çağırdı erkeğini: "Yatak hazır" dedi, İnanna. Yatak odasına çağırdı. "Yatak bekliyor" dedi, İnanna. Eliyle eline dokundu İnanna'nın. Eliyle yüreğine dokundu. Hoş gelir el ele yatmak. Daha hoşu ise yürek yüreğe yatmaktır.

İnanna:

Vahşi boğa için yundum.

Yundum çoban Dumuzi için.

Her yanıma hoş kokan yağlar sürdüm

Ağzıma hoş kokan reçine sürdüm

Gözlerime sürme çektim

Nazik elleriyle rahmimi hazırladı.

Çoban Dumuzi kaymak ve süt ile doldurdu kucağımı

Kasık tüylerimi okşadı

Döl yatağımı suladı

Ellerini bereketli fercime soktu

Kara teknemi kaymakla yumuşattı

Dar teknemi sütle uyardı

Kıvrandırdı yatakta beni.

Şimdi ben okşayacağım erkeğimi yatakta,

Ben okşayacağım güvenilir çoban Dumuzi'yi

Sarılacağım beline, ülkenin çobanlık yurduna

Onun için tatlı bir yol çizeceğim.

Anlatıcı: Göklerin yüce kadını, güçlü kadını, anasından da yüce, Ben'liğini Enki'nin tanıttığı, İnanna, Ay'ın ilk kızı, Dumuzi'nin yoluna karar verdi.

İnanna:

Savaşta, önderim.

Çatışmada, zırhlı kalkanım.

Cemlerde, savunucuyum

Seferberlikte, ilhamım

Sen, kutlu yurdun uzlaşılmış çobanı

Sen, yüce erkek, Uruk'un güven verici besleyicisi

Sen, An'ın yüce yurdunun ışığı

Her yolda uygunsun:

Yükseklerde başını dik tutmak için

Lacivert taşından oturakta oturmak için

Başını kutlu başlıkla süslemek için

Vücuduna uzun giysi geçirmek için

Yüce yurdun giysisini sarınmak için

Gürz ve kılıç kuşanmak için

Uzunca yay ve okunu doğrultmak için

Yanlarında dön-gel tahtası ve sapan taşımak için

Elinde kutlu asa ile yolunda koşmak için

Ve ayağında kutlu terlikle,

Bereketli memelerin üzerinde hoplamak için

lacivert taşından buzağı gibi

Sen, süratli koşan, seçilmiş çoban

Her açıdan uygunsun.

Yüreğin uzun günlerin tadını çıkarsın.

An senin için belirledi onu, dönüşmesin.

Enlil devretti onu değişmesin

Ningal'ın gözdesi sensin.

İnanna'nın sevgilisi oldun sen.

Anlatıcı: Ninşubur, Uruk'un kutlu yurdunun güvenilir hizmet sunanı, İnanna'nın tatlı kalçalarına yöneltti Dumuzi'yi ve konuştu:

Ninşubur:

Yüce kadın, işte yüreğinin tercihi, yüce erkek, senin aşkın.

Doğurgan kasıklarıyın tadıyla geçirsin uzunca günleri.

Şanlı ve yararı dokunacak bir egemenlik ver ona

Temeli sımsıkı olan yüceliğin yerini sun ona

Çobanın adalet asasını sun ona

Her daim olan ve başında ışıklar saçan ulu görevi ver ona

Güneşin doğduğu yerden, güneşin battığı yere

Kuzeyden, güneye

Yukarı denizden, aşağı denize

Huluppu (yaşam) ağacının diyarından, dağ selvisi diyarına

Çoban asasıyla tüm Sümer ve Akad'ı korusun.

Çiftçi tarlaları bereketlendirsin

Çoban ağılları dolup taşırsın

Egemenliğindeki yerlerde bitkiler bitsin

Egemenliğindeki yerlerde bol ekinler yetişsin

Sazlıklarda balıklar ve kuşlar çene çalsın

Kamışlıklarda taze ve olgun kamışlar boy atsın

Bozkırlarda karacalar ve yaban keçileri çoğalsın

Meyve bahçelerinde bal ve şarap olsun

Çayırlarında marul ve tere yetişsin

Bu yurtta uzun yaşamlar sürülsün

Fırat ve Dicle dolup taşsın

Kıyılarında bitkiler yetişsin, çayırla dolsun,

Bitkilerin yüce dişisi, ekinleri öbek öbek tınazlarla yığsın

Ah yerin ve göğün yüce kadını,

Tüm kainatın yüce dişisi

Bırak, senin tatlı kasıklarında uzun günlerin sefasını sürsün.

Anlatıcı: Yüce erkek kalkık kafasıyla kasıklarına yanaştı. O, kalkık kafasıyla İnanna'nın kasıklarına yanaştı. Yüce kadına yanaştı kalkık kafasıyla. Açtı kollarını açabildiğince göğün bereketli dişisine.

İnanna:

Sevgilim, gözümün zevk bahçesi, buluştu benle.

Neşelendik birlikte.

Benim tadımı çıkardı.

Yurduna aldı beni.

Hoş kokan baldan yatağına uzattı beni.

Tatlı aşkım, yüreğimin yanında uzanıyor.

Sırayla dillerimizi birleştiriyoruz

Nazik Dumuzi'm elli kez yaptı böyle.

Şimdi, tatlı aşkım doydu bana.

Şimdi diyor ki:

Bırak beni, kardeşim, bırak beni.

Babamın küçük kızı olacaksın.

Gel, sevgili kardeşim, bırak beni, yurduma gideyim.

İnanna:

Çiçek-taşıyıcım benim, baştan çıkarışın ne hoştu.

Elma bahçesinde çiçek taşıyıcım

Elma bahçesinde meyve taşıyıcım

Dumuzi-Absu, baştan çıkarışın ne hoştu.

Korkusuzum benim,

Ne kadar da zevkliydi baştan çıkarışın.

Türkçeye Çeviren: Aşkın Devrim KARACA

16 Nisan 2015

Arama Sözcükleri: İnanna ve Dumuzi, Tarihteki ilk flört, Sümerde Flört, Sümer tarihi yazıları.

Metnin ingilizcesi için kaynaklar:

http://academic.brooklyn.cuny.edu/classics/jvsickle/mpinacrt.pdf

http://www.mesopotamiangods.com/the-courtship-of-inanna-and-dumuzi/